၂၀၂၁ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျပ်ငွေတန်ဘိုး အလျင်အမြန် ကျဆင်းနေပြီး ကုန်ဈေးနှုန်းတွေလည်း တက်လာနေပါတယ်။ အဲလို အခြေအနေမျိုးမှာ ထူးဆန်းနေတာ တစ်ခုက တန်ဘိုးကြီး ကုန်ပစ္စည်းတစ်မျိုး ထူးထူးခြားခြား အရောင်းသွက်နေတာ တွေ့မြင်ကြရပါတယ်။ အဲဒါကတော့ မီးခံသေတ္တာပါ။ ပြည်သူတွေဟာ သူတို့ပိုင်ငွေတွေကို နေအိမ်မှာပဲ သိမ်းထားဖို့ မီးခံသေတ္တာတွေ ဝယ်ယူလာကြလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အရင်တုန်းကတော့ လခစား အစ၊ ကုန်သည်တွေ အလည်၊ သူဌေးကြီးတွေအဆုံး သူတို့ပိုင်ငွေတွေကို ဘဏ်တွေမှာ အပ်နှံပြီး ငွေနည်းနည်း လိုတဲ့အခါ ATM စက်တွေမှာထုတ်၊ ငွေများများလိုတဲ့အခါ ဘဏ်တွေမှာ သွားထုတ်၊ ဈေးဝယ်နဲ့ ငွေကြေး လွဲှပြောင်းလိုတဲ့အခါ Mobile Banking တွေ အသုံးပြုပြီး အဆင်ပြေနေခဲ့ကြတာပါ။ အခုနောက်ပိုင်း အဲဒါတွေ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပါပြီ။ ရန်ကုန် အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံ တဝှမ်း ဘဏ်မှာ ငွေအပ်ထားသူတွေရဲ့ နေ့စဉ် လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေထဲမှာ ATM စက်ထဲက ငွေထုတ်ဖို့ တန်းစီတာနဲ့ ဘဏ်စာအုပ်နဲ့ ငွေထုတ်ခွင့်ရဖို့ ဘဏ်ထဲဝင်ခွင့်ရမယ့် တိုကင် တန်းစီရတဲ့ အလုပ်တွေ ပါဝင်လာပါတယ်။ ဘဏ်တွေအပေါ် ပြည်သူတွေ ဘာကြောင့် ဒီလောက် ယုံကြည်မှု ကျဆင်းသွားရတာလဲ ဆိုတဲ့ ကိစ္စ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်ကောင်စီ တာဝန်ယူပြီးနောက်ပိုင်း အစိုးရဝန်ထမ်းတွေ CDM လုပ်ကြတဲ့နည်းတူ အစိုးရဘဏ်က ဝန်ထမ်းတစ်ချို့ရော၊ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်က ဝန်ထမ်းတွေကပါ CDM လုပ်ကြပါတယ်။ CDM လုပ်တဲ့အတွက် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ပိတ်ထားရပေမယ့် အဲဒီအချိန်က ငွေရေးကြေးရေး ဆိုင်ရာ ပြသနာ သိပ်မတက်ခဲ့ပါဘူး။ ပြည်သူတွေဟာ ငွေပေးချေမှု လုပ်ငန်းတွေ၊ အရောင်းအဝယ် ကိစ္စအတွက် ငွေအလွဲှအပြောင်း လုပ်ငန်းတွေကို Mobile Banking အသုံးပြုပြီး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်နိုင်ကြပါတယ်။ ငွေသားစက္ကူ လိုအပ်ရင်လည်း နီးစပ်ရာ ATM စက်တွေမှာ လွယ်လွယ်ကူကူ ထုတ်ယူလို့ ရခဲ့ကြတာပါ။ နဂို ဗဟိုဘဏ်သတ်မှတ်ချက်အရ ဘဏ်ကဒ်တစ်ခုကို တစ်နေ့ ကျပ် ၁၀ သိန်း ထုတ်ယူနိုင်သလို၊ ဘဏ်ချင်းမတူပေမယ့် Myanmar Payment Union (MPU) အဖွဲ့ဝင် မည်သည့် ဘဏ်တွေရဲ့ ATM စက်တွေမှာမဆို ဝန်ဆောင်ခ ပေးပြီး လွယ်လွယ်ကူကူ ထုတ်ယူနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါဟာ ဘဏ်ကဒ် တစ်ကဒ် တစ်ပတ် ကျပ် သိန်း ၇၀ ထုတ်ယူနိုင်တဲ့ သဘောဖြစ်ပြီး ဘဏ်တွေကလည်း ATM စက်တွေမှာ ပုံမှန် ငွေဖြည့်တင်းမှုတွေ လုပ်ပေးခဲ့တာကြောင့် ငွေထုတ်ချင်သူတွေ တန်းစီရတဲ့ အခြေအနေမျိုး မတွေ့မမြင်ခဲ့ရပါဘူး။ ဒါကြောင့် ပြည်သူတွေဟာ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ပိုပြီးတင်းကြပ်တဲ့ စည်းကမ်းတွေ တစ်ခုပြီး တစ်ခု ထုတ်ပြန်မှု မလုပ်သေးချိန်အထိ ဘဏ်နဲ့ ငွေရေးကြေးရေး ဆိုင်ရာ ကိစ္စ အဆင်ပြေနေခဲ့ကြတာပါ။
ပြသနာက စစ်ကောင်စီကနေ မိုဘိုင်းဒေတာ စနစ်၊ ဝိုင်ဖိုင် စနစ်၊ ဘရော့ဘင်း စနစ် စတဲ့ အင်တာနက် ဝန်ဆောင်မှု ၃ မျိုး ဖြတ်တောက်ချိန်ကနေ စပါတယ်။ သန်း ဆယ်နဲ့ချီတဲ့ ပြည်သူတွေဟာ အင်တာနက် ဝန်ဆောင်မှု မရတော့တဲ့အတွက် Mobile Banking တွေ အသုံးပြုလို့ မရတော့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် တစ်နေ့ တစ်နေ့ ကျပ်ဘီလျံပေါင်း များစွာ တန်ဘိုးရှိမယ့် ငွေကြေး လွဲှပြောင်းမှုတွေကို ကျပ်ငွေ စက္ကူ အသုံးပြုပြီး ပေးချေရတော့မယ့် အနေအထား ရောက်လာစေပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ကစ ATM စက်တွေမှာ ငွေထုတ်ယူဖို့ စ ကြိုးစားတော့တာပါပဲ။ ဒါပေမယ့် အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ စစ်တပ်ပိုင် မြဝတီဘဏ်မှာ ပြည်သူအများစု သူတို့ အပ်ငွေတွေ ထုတ်ယူဖို့ ကြိုးစားမှုတွေ ရှိခဲ့တာကြောင့် အဲဒါကို ထိမ်းချုပ်ဖို့ ဗဟိုဘဏ်ကနေ ငွေကြေး ထုတ်ယူနိုင်မယ့် စည်းကမ်းသစ် ချမှတ်ပြီး တင်းကြပ်လိုက်တာနဲ့ ကြုံကြရပါတော့တယ်။
မတ်လ ၁ ရက် နေ့စွဲနဲ့ ထုတ်တဲ့ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ ATM စက်တွေကနေ ငွေသား ထုတ်ယူမှုကို တစ်ရက် ကျပ် ၅ သိန်း၊ ဘဏ်စာအုပ်နဲ့ ဘဏ်တွေမှာ ထုတ်ယူခွင့်ကို တစ်ပတ်စာ အတွက် လူပုဂ္ဂိုလ် ကျပ် သိန်း ၂၀၊ ကုမ္ပဏီ ကျပ် သိန်း ၂၀၀ ဆိုပြီး လျော့ချ သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့အပြင် ဘဏ်ကဒ်တွေကိုလည်း မတူတဲ့ ဘဏ်တွေရဲ့ ATM စက်တွေကနေ ထုတ်ယူခွင့်ကိုပါ ကန့်သတ်လိုက်ပါတယ်။
တကယ့်တကယ် လက်တွေ့မှာတော့ ဘဏ်အတော်များများဟာ ဗဟိုဘဏ် သတ်မှတ်ချက်ထက် လျော့နည်း ထုတ်ပေးတာမျိုး လုပ်ကြပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် ကမ္ဘောဇဘဏ်ဟာ ATM ကနေ ထုတ်ခွင့် တစ်ရက် ကျပ် ၂ သိန်း၊ ဘဏ်စာအုပ် တစ်ပတ်စာ ကျပ် ၁၀ သိန်းပဲ ထုတ်ပေးသလို၊ AYA ဘဏ် AGD ဘဏ်တွေ ဆိုရင် ATM စက်တွေကနေ တစ်ရက် ကျပ် တစ်သိန်းခွဲပဲ ထုတ်ပေးတော့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဘဏ်တွေကနေ ATM စက်ထဲမှာ ငွေသားဖြည့်တင်းတာကို အကန့်အသတ် လုပ်လိုက်တာ၊ ဘဏ်မှာ ငွေလာထုတ်မယ့် လူတွေကို တစ်နေ့ ဘယ်နှစ်ယောက်ပဲ ဆိုပြီး ကန့်သတ်လိုက်တဲ့အတွက် လူအများစုကြီးဟာ ကိုယ့်ငွေကိုယ် လွယ်လွယ်ကူကူ ပြန်ထုတ်ယူလို့ မရဆိုတဲ့ အခြေအနေ ဆိုက်သွားစေခဲ့ပါတယ်။
ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေထဲမှာ နိုင်ငံခြား ဝင်ငွေရှိပြီး နိုင်ငံခြားငွေ အကောင့်န့် ရှိသူတွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ အဲဒီလူတွေ အနေနဲ့ သူတို့ စာရင်းထဲက နိုင်ငံခြားငွေတွေကို နိုင်ငံခြားငွေအတိုင်း လွဲှပြောင်းခွင့် မရှိတော့သလို၊ ထုတ်ယူခွင့်ကိုလည်း လုံး၀ ပိတ်ပင်လိုက်ပါတယ်။ ငွေထုတ်ယူချင်တယ် ဆိုရင် မြန်မာကျပ်ငွေနဲ့ တန်ဘိုးသင့်ပြီး ဗဟိုဘဏ် သတ်မှတ်ချက် ပမာဏအတိုင်း အခြား ဘဏ်အကောင့်န် ပိုင်ရှင်များနည်းတူပဲ ATM နဲ့ ဘဏ်တွေမှာ ထုတ်ယူရပါတော့တယ်။ ဒါတင်မက ဗဟိုဘဏ်ဟာ INGO တွေနဲ့ NGO တွေဆီ နိုင်ငံခြားကနေ လွဲှပြောင်းပေးပို့လာတဲ့ ၅ နှစ်စာ ငွေစာရင်း အသေးစိတ် ပြုစု ပေးပို့ဖို့ တောင်းခံခဲ့တာ၊ နိုင်ငံခြားကနေ ပေးပို့လာတဲ့ ပြည်တွင်း လစာငွေနဲ့ အသုံးစားရိတ် ငွေစာရင်းမှန်သမျှကို withhold လုပ် ခေတ္တ ရပ်ဆိုင်းထားစေတာ၊ ဘဏ်အသီးသီးမှာ သော့ပိတ်သေတ္တာ (safe box) ထားရှိသူတွေရဲ့ နာမည်စာရင်းတွေ ပေးပို့ဖို့ တောင်းခံတာ စတာတွေ ဆက်တိုက် လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲလို အခြေအနေ အကြောင်းကြောင်း တွေကြောင့် ဘဏ်တွေအပေါ် ပြည်သူတွေ ယုံကြည်မှု ကျဆင်းပြီး ငွေကြေးထုတ်ယူမှုတွေ နိုင်ငံ တနံတလျား ပေါ်ပေါက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကို ဖြေလျော့ဖို့ စစ်ကောင်စီဘက်က ကြိုးစားပါသေးတယ်။ အဲဒါကတော့ Mobile Banking လုပ်နိုင်အောင် မိုဘိုင်းဒေတာ ဝန်ဆောင်မှုကို အကန့်အသတ်နဲ့ ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်တာပါ။ ဒါပေမယ့် အဲဒါဟာ နောက်ကျသွားခဲ့ပါပြီ။ တကယ့်ဈေးကွက်ထဲမှာ ဘဏ်ထဲမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ ငွေစာရင်းတွေကို ပြည်သူတွေက အယုံအကြည် မရှိတော့ပဲ ငွေသားစက္ကူနဲ့သာ အရောင်းအဝယ် အပေးအယူ လုပ်နေကြပြီ ဖြစ်တာကြောင့် ငွေထုတ်ယူလိုသူ အရေအတွက် လျော့ကျမသွားပဲ ATM စက်တွေနဲ့ ဘဏ်တွေမှာ တန်းစီသူတွေကို နေ့စဉ် ဆက်ပြီး မြင်တွေ့နေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ခုဆိုရင် ဗဟိုဘဏ်ဟာ နောက်ထပ် ကုစားမှုအဖြစ် ၂၀၂၁ မေလ ၄ ရက်နေ့ကစ ဘဏ်တွေမှာ ငွေလာအပ်သူတွေကို အထူးငွေစာရင်း ဖွင့်ပေးမယ်၊ အဲဒီ ငွေစာရင်းပိုင်ရှင်တွေ အနေနဲ့ ငွေပြန်ထုတ်ယူလိုရင် အပ်ငွေ ပမာဏအတိုင်း အကန့်အသတ်မရှိ ပြန် ထုတ်ပေးမယ်လို့ ကြေညာလာတာပါ။ တကယ်လက်တွေ့ အဲဒီမက်လုံးဟာ အရင် ဘဏ်အပ်ငွေတုန်းက ရခဲ့တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုမျိုးလောက်ကိုတောင် ပြန်ရမှာ မဟုတ်တဲ့အတွက် သွားအပ်သူ မရှိသလောက် ဖြစ်ပြီး ငွေအပ်ကောင်တာတွေမှာ လူတွေ ရှင်းနေတာကိုပဲ မြင်တွေ့ကြရပါတော့တယ်။
ဒီအခြေအနေတွေဟာ ၂၀၀၀ ခုနှစ် ဝန်းကျင် အဲဒီအချိန်က ထိပ်တန်းဘဏ်ကြီး ၃ ဘဏ်ဖြစ်တဲ့ အာရှဓနဘဏ်၊ မေဖလားဝါးဘဏ်၊ မြန်မာ ယူနီဗာဆယ်ဘဏ်တွေကို ငွေကြေးခဝါချမှုနဲ့ အရေးယူ ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီးနောက် ဘဏ်ထဲ ငွေအပ်ထားသူတွေကို တစ်နေ့ လူဘယ်နှစ်ယောက်၊ တစ်ယောက် ငွေပမာဏ ဘယ်လောက်နှုန်း ကန့်သတ်ပြီး ပြန်ထုတ်ပေးခဲ့တာမျိုးနဲ့ ဆင်တူနေပါတယ်။ ဒါတွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ အာဏာတည်မြဲရေး ဦးစားပေးတဲ့ ညန်ကြားချက်တွေ၊ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ လွဲမှားတဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုတွေကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာရတာ ဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ပြည်သူတွေရဲ့ ယုံကြည်မှု ပြန်ရနိုင်ပါဦးမလား၊ ဆက်ပြီးတော့လည်း ရပ်တည်နိုင်ပါ့ဦးမလား ဆိုတာကိုတော့ သံသယ နဲ့ စောင့်ကြည့်နေကြရမယ့် အခြေအနေ ဆိုက်ရောက်နေကြောင်းပါ။
-------------------------------------
ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှေ ဆကျပွီး ရပျတညျနိုငျပါ့ဦးမလား
စညျသူအောငျမွင့ျ
၂၀၂၁ ဖဖေေါျဝါရီ ၁ ရကျ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံမှာ ကပြျငှတေနျဘိုး အလငြျအမွနျ ကဆြငျးနပွေီး ကုနျဈေးနှုနျးတှလေညျး တကျလာနပေါတယျ။ အဲလို အခွအေနမြေိုးမှာ ထူးဆနျးနတော တဈခုက တနျဘိုးကွီး ကုနျပစ်စညျးတဈမြိုး ထူးထူးခွားခွား အရောငျးသှကျနတော တှေ့မွငျကွရပါတယျ။ အဲဒါကတော့ မီးခံသတေ်တာပါ။ ပွညျသူတှဟော သူတို့ပိုငျငှတှေကေို နအေိမျမှာပဲ သိမျးထားဖို့ မီးခံသတေ်တာတှေ ဝယျယူလာကွလို့ ဖွဈပါတယျ။ အရငျတုနျးကတော့ လခစား အစ၊ ကုနျသညျတှေ အလညျ၊ သူဌေးကွီးတှအေဆုံး သူတို့ပိုငျငှတှေကေို ဘဏျတှမှော အပျနှံပွီး ငှနေညျးနညျး လိုတဲ့အခါ ATM စကျတှမှောထုတျ၊ ငှမြေားမြားလိုတဲ့အခါ ဘဏျတှမှော သှားထုတျ၊ ဈေးဝယျနဲ့ ငှကွေေး လှဲှပွောငျးလိုတဲ့အခါ Mobile Banking တှေ အသုံးပွုပွီး အဆငျပွနေခေဲ့ကွတာပါ။ အခုနောကျပိုငျး အဲဒါတှေ ပွောငျးလဲသှားခဲ့ပါပွီ။ ရနျကုနျ အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံ တဝှမျး ဘဏျမှာ ငှအေပျထားသူတှရေဲ့ နေ့စဉျ လုပျငနျးဆောငျတာတှထေဲမှာ ATM စကျထဲက ငှထေုတျဖို့ တနျးစီတာနဲ့ ဘဏျစာအုပျနဲ့ ငှထေုတျခှင့ျရဖို့ ဘဏျထဲဝငျခှင့ျရမယ့ျ တိုကငျ တနျးစီရတဲ့ အလုပျတှေ ပါဝငျလာပါတယျ။ ဘဏျတှအေပေါျ ပွညျသူတှေ ဘာကွောင့ျ ဒီလောကျ ယုံကွညျမှု ကဆြငျးသှားရတာလဲ ဆိုတဲ့ ကိစ်စ စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈကောငျစီ တာဝနျယူပွီးနောကျပိုငျး အစိုးရဝနျထမျးတှေ CDM လုပျကွတဲ့နညျးတူ အစိုးရဘဏျက ဝနျထမျးတဈခြို့ရော၊ ပုဂ်ဂလိကဘဏျက ဝနျထမျးတှကေပါ CDM လုပျကွပါတယျ။ CDM လုပျတဲ့အတှကျ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ပိတျထားရပမေယ့ျ အဲဒီအခြိနျက ငှရေေးကွေးရေး ဆိုငျရာ ပွသနာ သိပျမတကျခဲ့ပါဘူး။ ပွညျသူတှဟော ငှပေေးခြမှေု လုပျငနျးတှေ၊ အရောငျးအဝယျ ကိစ်စအတှကျ ငှအေလှဲှအပွောငျး လုပျငနျးတှကေို Mobile Banking အသုံးပွုပွီး ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ လုပျနိုငျကွပါတယျ။ ငှသေားစက်ကူ လိုအပျရငျလညျး နီးစပျရာ ATM စကျတှမှော လှယျလှယျကူကူ ထုတျယူလို့ ရခဲ့ကွတာပါ။ နဂို ဗဟိုဘဏျသတျမှတျခကြျအရ ဘဏျကဒျတဈခုကို တဈနေ့ ကပြျ ၁၀ သိနျး ထုတျယူနိုငျသလို၊ ဘဏျခငြျးမတူပမေယ့ျ Myanmar Payment Union (MPU) အဖှဲ့ဝငျ မညျသည့ျ ဘဏျတှရေဲ့ ATM စကျတှမှောမဆို ဝနျဆောငျခ ပေးပွီး လှယျလှယျကူကူ ထုတျယူနိုငျခဲ့ကွပါတယျ။ ဒါဟာ ဘဏျကဒျ တဈကဒျ တဈပတျ ကပြျ သိနျး ၇၀ ထုတျယူနိုငျတဲ့ သဘောဖွဈပွီး ဘဏျတှကေလညျး ATM စကျတှမှော ပုံမှနျ ငှဖွေည့ျတငျးမှုတှေ လုပျပေးခဲ့တာကွောင့ျ ငှထေုတျခငြျသူတှေ တနျးစီရတဲ့ အခွအေနမြေိုး မတှေ့မမွငျခဲ့ရပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ ပွညျသူတှဟော ဗဟိုဘဏျရဲ့ ပိုပွီးတငျးကွပျတဲ့ စညျးကမျးတှေ တဈခုပွီး တဈခု ထုတျပွနျမှု မလုပျသေးခြိနျအထိ ဘဏျနဲ့ ငှရေေးကွေးရေး ဆိုငျရာ ကိစ်စ အဆငျပွနေခေဲ့ကွတာပါ။
ပွသနာက စဈကောငျစီကနေ မိုဘိုငျးဒတော စနဈ၊ ဝိုငျဖိုငျ စနဈ၊ ဘရော့ဘငျး စနဈ စတဲ့ အငျတာနကျ ဝနျဆောငျမှု ၃ မြိုး ဖွတျတောကျခြိနျကနေ စပါတယျ။ သနျး ဆယျနဲ့ခြီတဲ့ ပွညျသူတှဟော အငျတာနကျ ဝနျဆောငျမှု မရတော့တဲ့အတှကျ Mobile Banking တှေ အသုံးပွုလို့ မရတော့ပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ တဈနေ့ တဈနေ့ ကပြျဘီလြံပေါငျး မြားစှာ တနျဘိုးရှိမယ့ျ ငှကွေေး လှဲှပွောငျးမှုတှကေို ကပြျငှေ စက်ကူ အသုံးပွုပွီး ပေးခြရေတော့မယ့ျ အနအေထား ရောကျလာစပေါတယျ။ အဲဒီအခြိနျကစ ATM စကျတှမှော ငှထေုတျယူဖို့ စ ကွိုးစားတော့တာပါပဲ။ ဒါပမေယ့ျ အခွားတဈဖကျမှာတော့ စဈတပျပိုငျ မွဝတီဘဏျမှာ ပွညျသူအမြားစု သူတို့ အပျငှတှေေ ထုတျယူဖို့ ကွိုးစားမှုတှေ ရှိခဲ့တာကွောင့ျ အဲဒါကို ထိမျးခြုပျဖို့ ဗဟိုဘဏျကနေ ငှကွေေး ထုတျယူနိုငျမယ့ျ စညျးကမျးသဈ ခမြှတျပွီး တငျးကွပျလိုကျတာနဲ့ ကွုံကွရပါတော့တယျ။
မတျလ ၁ ရကျ နေ့စှဲနဲ့ ထုတျတဲ့ ဗဟိုဘဏျရဲ့ ထုတျပွနျခကြျထဲမှာ ATM စကျတှကေနေ ငှသေား ထုတျယူမှုကို တဈရကျ ကပြျ ၅ သိနျး၊ ဘဏျစာအုပျနဲ့ ဘဏျတှမှော ထုတျယူခှင့ျကို တဈပတျစာ အတှကျ လူပုဂ်ဂိုလျ ကပြျ သိနျး ၂၀၊ ကုမ်ပဏီ ကပြျ သိနျး ၂၀၀ ဆိုပွီး လြော့ခြ သတျမှတျခဲ့တဲ့အပွငျ ဘဏျကဒျတှကေိုလညျး မတူတဲ့ ဘဏျတှရေဲ့ ATM စကျတှကေနေ ထုတျယူခှင့ျကိုပါ ကန့ျသတျလိုကျပါတယျ။
တကယ့ျတကယျ လကျတှေ့မှာတော့ ဘဏျအတောျမြားမြားဟာ ဗဟိုဘဏျ သတျမှတျခကြျထကျ လြော့နညျး ထုတျပေးတာမြိုး လုပျကွပါတယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ ကမ်ဘောဇဘဏျဟာ ATM ကနေ ထုတျခှင့ျ တဈရကျ ကပြျ ၂ သိနျး၊ ဘဏျစာအုပျ တဈပတျစာ ကပြျ ၁၀ သိနျးပဲ ထုတျပေးသလို၊ AYA ဘဏျ AGD ဘဏျတှေ ဆိုရငျ ATM စကျတှကေနေ တဈရကျ ကပြျ တဈသိနျးခှဲပဲ ထုတျပေးတော့တာ တှေ့ရပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဘဏျတှကေနေ ATM စကျထဲမှာ ငှသေားဖွည့ျတငျးတာကို အကန့ျအသတျ လုပျလိုကျတာ၊ ဘဏျမှာ ငှလောထုတျမယ့ျ လူတှကေို တဈနေ့ ဘယျနှဈယောကျပဲ ဆိုပွီး ကန့ျသတျလိုကျတဲ့အတှကျ လူအမြားစုကွီးဟာ ကိုယ့ျငှကေိုယျ လှယျလှယျကူကူ ပွနျထုတျယူလို့ မရဆိုတဲ့ အခွအေနေ ဆိုကျသှားစခေဲ့ပါတယျ။
ဗဟိုဘဏျရဲ့ ကန့ျသတျခကြျတှထေဲမှာ နိုငျငံခွား ဝငျငှရှေိပွီး နိုငျငံခွားငှေ အကောင့ျန့ျ ရှိသူတှလေညျး ပါဝငျပါတယျ။ အဲဒီလူတှေ အနနေဲ့ သူတို့ စာရငျးထဲက နိုငျငံခွားငှတှေကေို နိုငျငံခွားငှအေတိုငျး လှဲှပွောငျးခှင့ျ မရှိတော့သလို၊ ထုတျယူခှင့ျကိုလညျး လုံး၀ ပိတျပငျလိုကျပါတယျ။ ငှထေုတျယူခငြျတယျ ဆိုရငျ မွနျမာကပြျငှနေဲ့ တနျဘိုးသင့ျပွီး ဗဟိုဘဏျ သတျမှတျခကြျ ပမာဏအတိုငျး အခွား ဘဏျအကောင့ျနျ ပိုငျရှငျမြားနညျးတူပဲ ATM နဲ့ ဘဏျတှမှော ထုတျယူရပါတော့တယျ။ ဒါတငျမက ဗဟိုဘဏျဟာ INGO တှနေဲ့ NGO တှဆေီ နိုငျငံခွားကနေ လှဲှပွောငျးပေးပို့လာတဲ့ ၅ နှဈစာ ငှစောရငျး အသေးစိတျ ပွုစု ပေးပို့ဖို့ တောငျးခံခဲ့တာ၊ နိုငျငံခွားကနေ ပေးပို့လာတဲ့ ပွညျတှငျး လစာငှနေဲ့ အသုံးစားရိတျ ငှစောရငျးမှနျသမြှကို withhold လုပျ ခတေ်တ ရပျဆိုငျးထားစတော၊ ဘဏျအသီးသီးမှာ သော့ပိတျသတေ်တာ (safe box) ထားရှိသူတှရေဲ့ နာမညျစာရငျးတှေ ပေးပို့ဖို့ တောငျးခံတာ စတာတှေ ဆကျတိုကျ လုပျခဲ့ပါတယျ။ အဲလို အခွအေနေ အကွောငျးကွောငျး တှကွေောင့ျ ဘဏျတှအေပေါျ ပွညျသူတှေ ယုံကွညျမှု ကဆြငျးပွီး ငှကွေေးထုတျယူမှုတှေ နိုငျငံ တနံတလြား ပေါျပေါကျလာတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒါကို ဖွလြေော့ဖို့ စဈကောငျစီဘကျက ကွိုးစားပါသေးတယျ။ အဲဒါကတော့ Mobile Banking လုပျနိုငျအောငျ မိုဘိုငျးဒတော ဝနျဆောငျမှုကို အကန့ျအသတျနဲ့ ပွနျဖှင့ျပေးလိုကျတာပါ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒါဟာ နောကျကသြှားခဲ့ပါပွီ။ တကယ့ျဈေးကှကျထဲမှာ ဘဏျထဲမှာ ပိတျမိနတေဲ့ ငှစောရငျးတှကေို ပွညျသူတှကေ အယုံအကွညျ မရှိတော့ပဲ ငှသေားစက်ကူနဲ့သာ အရောငျးအဝယျ အပေးအယူ လုပျနကွေပွီ ဖွဈတာကွောင့ျ ငှထေုတျယူလိုသူ အရအေတှကျ လြော့ကမြသှားပဲ ATM စကျတှနေဲ့ ဘဏျတှမှော တနျးစီသူတှကေို နေ့စဉျ ဆကျပွီး မွငျတှေ့နရေတာ ဖွဈပါတယျ။ ခုဆိုရငျ ဗဟိုဘဏျဟာ နောကျထပျ ကုစားမှုအဖွဈ ၂၀၂၁ မလေ ၄ ရကျနေ့ကစ ဘဏျတှမှော ငှလောအပျသူတှကေို အထူးငှစောရငျး ဖှင့ျပေးမယျ၊ အဲဒီ ငှစောရငျးပိုငျရှငျတှေ အနနေဲ့ ငှပွေနျထုတျယူလိုရငျ အပျငှေ ပမာဏအတိုငျး အကန့ျအသတျမရှိ ပွနျ ထုတျပေးမယျလို့ ကွညောလာတာပါ။ တကယျလကျတှေ့ အဲဒီမကျလုံးဟာ အရငျ ဘဏျအပျငှတေုနျးက ရခဲ့တဲ့ ဝနျဆောငျမှုမြိုးလောကျကိုတောငျ ပွနျရမှာ မဟုတျတဲ့အတှကျ သှားအပျသူ မရှိသလောကျ ဖွဈပွီး ငှအေပျကောငျတာတှမှော လူတှေ ရှငျးနတောကိုပဲ မွငျတှေ့ကွရပါတော့တယျ။
ဒီအခွအေနတှေဟော ၂၀၀၀ ခုနှဈ ဝနျးကငြျ အဲဒီအခြိနျက ထိပျတနျးဘဏျကွီး ၃ ဘဏျဖွဈတဲ့ အာရှဓနဘဏျ၊ မဖေလားဝါးဘဏျ၊ မွနျမာ ယူနီဗာဆယျဘဏျတှကေို ငှကွေေးခဝါခမြှုနဲ့ အရေးယူ ဖကြျသိမျးလိုကျပွီးနောကျ ဘဏျထဲ ငှအေပျထားသူတှကေို တဈနေ့ လူဘယျနှဈယောကျ၊ တဈယောကျ ငှပေမာဏ ဘယျလောကျနှုနျး ကန့ျသတျပွီး ပွနျထုတျပေးခဲ့တာမြိုးနဲ့ ဆငျတူနပေါတယျ။ ဒါတှဟော စဈကောငျစီရဲ့ အာဏာတညျမွဲရေး ဦးစားပေးတဲ့ ညနျကွားခကြျတှေ၊ ဗဟိုဘဏျရဲ့ လှဲမှားတဲ့ စီမံခန့ျခှဲမှုတှကွေောင့ျ ပေါျပေါကျလာရတာ ဖွဈပွီး ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ပွညျသူတှရေဲ့ ယုံကွညျမှု ပွနျရနိုငျပါဦးမလား၊ ဆကျပွီးတော့လညျး ရပျတညျနိုငျပါ့ဦးမလား ဆိုတာကိုတော့ သံသယ နဲ့ စောင့ျကွည့ျနကွေရမယ့ျ အခွအေနေ ဆိုကျရောကျနကွေောငျးပါ။